Conflicten oplossen in het familiebedrijf
Conflicten zijn in veel gevallen de achilleshiel van het familiebedrijf. Ze kunnen veel vormen aannemen, zoals betwistingen tussen actieve en passieve eigenaars, tussen eigenaars en het bestuur, tussen de kinderen en de stichter of tussen opvolgers onderling
De bouwstenen van het conflict
Om conflicten het hoofd te kunnen bieden, is het van belang goed te begrijpen uit welke bouwstenen zij bestaan.
- Conflicten ontstaan meestal rond een bepaald inhoudelijk probleem: de vergoeding van de bestuurders, de tewerkstelling van een familielid in het familiebedrijf, de vraag wie opvolger zal worden of wie aandelen in het familiebedrijf kan bezitten, meningsverschillen omtrent de eigenaarsvisie en dergelijke meer. Dergelijke kwesties vormen de inhoud van het conflict.
- Wie een conflict in een familiebedrijf gadeslaat, komt echter veelal tot de conclusie dat de inhoudelijke kwesties slechts de oppervlakte van het conflict vormen. Centraal in de meeste conflicten staat de relatie tussen de verschillende familieleden. De kwaliteit van de relatie wordt grotendeels bepaald door de wijze waarop de familieleden met elkaar communiceren en door de mate van wederzijds respect en vertrouwen.
- Een derde bouwsteen van een conflict heeft betrekking op de identiteitsproblemen die een conflict met zich kan meebrengen. Dit is het geval wanneer het conflict het zelfbeeld van de betrokkenen aantast. Wanneer bijvoorbeeld een conflict ontstaat omdat een familielid ondermaats presteert in het familiebedrijf, zal de confrontatie hiermee veelal hard aankomen bij de betrokkene.
- Een laatste belangrijk element is het proces waarmee het conflict zelf wordt aangepakt. Gebeurt dat op een autoritaire manier of probeert men in gezamenlijk overleg oplossingen uit te werken?
Belangrijk is dat familiebedrijven zich realiseren dat vrijwel alle conflicten uit die vier bouwstenen bestaan. Veel wordt duidelijk als men beseft dat de inhoudelijke aspecten meestal slechts de buitenkant van een conflict zijn en dat men voor oplossingen dieper moet graven.
Conflicten oplossen
Om conflicten en ook problemen op te lossen, moeten we contra-intuïtief te werk gaan. Onze intuïtie dicteert ons dat er twee basismanieren zijn om met conflicten om te gaan:
- het conflict uit de weg gaan door er niet over te communiceren en te denken dat het zichzelf wel zal oplossen;
- het conflict oplossen door middel van machtsuitoefening.
Het nadeel van die twee basismanieren is dat zij meestal het conflict in een neerwaartse spiraal doen terechtkomen. Zij bieden dus geen echte oplossing voor het conflict.
Om conflicten aan te pakken, gebruiken wij in de praktijk een methode die in ruime mate gebaseerd is op de beroemde Harvard-methode voor conflictoplossing. Het proces bestaat uit vier basiselementen:
- het in kaart brengen van de belangen en noden;
- het aftoetsen van die belangen aan principes en beste praktijken inzake het management van familiebedrijven;
- discussiëren en brainstormen over diverse opties tot oplossing;
- het maken van duidelijke afspraken over de uiteindelijk gekozen optie.
Twee ondersteunende elementen zullen het proces vergemakkelijken: een positief emotioneel klimaat en goede communicatie.